Catechesis and the Promotion and Protection of Marriage

Ang pamilya nagsukad diha sa kaminyuon.  Ang kaminyuon, nga gikulit sa Dios Amahan sa pagmugna sa tawo, maoy usa ka permanente ug exclusibo nga panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye, gitumong ngadto sa kaayohan sa magtiayon ug ngadto sa pagpanganak ug pag-edukar sa mga anak.  Usa kini ka dakong kamatuoran.  Usa ka matahom nga kamatuoran ug kabahin sa Maayong Balita sa makaluwas nga gugma ni Jesus.

Ang kamatuoran sa pamilya, nga nagsukad diha sa kaminyuon isip panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye, usa kamatuoran nga makab-ot sa tawhanong pangrason.  Atong makita kining kamatuoran diha sa gipadayag sa atong lawas ug sa kinaiyahan sa tawo, nga gimugna isip lalaki ug babaye.  Ang kasaysayan ug ang mga katilingban nagsaksi niining dili mapulihan nga papel sa kaminyuon ug sa pamilya isip importante nga yunit sa bisan unsang katilingban ug isip usa ka tulunghaan sa paghigugma ug panaghiusa.  Ang siyensiya, kon kini gihimo alang sa kamatuoran, nagsaksi sa katahom sa kaminyuon ug sa gugma sa magtiayon ug pamilya, lakip na ang ka-importante sa gugma sa usa ka amahan ug usa ka inahan.

Isip mga Katoliko, nahibalo kita nga ang kamatuoran sa kaminyuon ug sa pamilya gihayagan sa pagtuo.  Si Cristo wala lang magbayaw sa kaminyuon sa duha ka binunyagan ngadto sa pagka-sakramento, kondili giablihan usab niya ang atong mga kasingkasing aron pagdawat ug pagsaksi sa Maayong Balita ug sa plano sa Amahan alang sa kaminyuon ug pamilya.  “Wala ba kamo makabasa nga gikan sa sinugdan ang Magbubuhat ‘naghimo kanila nga lalaki ug babaye’ ug miingon, ‘Tungod niini ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug inahan ug motipon sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa na lamang ka lawas’?” (Mateo 19:4-5).

Daghan ug konektado ang mga hagit sa kaminyuon ug sa pamilya karon.  Dili lamang nga ang pipila ka tawo dili gusto nga dunay commitment sa kaminyuon ug sa pamilya, daghan usab ang walay hustong pagsabot o wala mag-isip sa ka-importante sa kaminyuon ug sa pamilya.  Nganong naingon man kini niini?  Daghan ang mga rason:  ang nagkadaghan nga kasinati-an sa panagbulag (ug diborsyo), ang pagdawat sa pagpuyo-puyo isip usa ka lakang o usa ka hulip sa kaminyuon, ug ang panglantaw nga ang kaminyuon usa ka pribado nga butang nga walay kalabutan ang kaayohan sa tanan ug sa katilingban.  Pipila lang kini sa mga hagit nga adunay lawom nga epekto kon giunsa sa kabatan-onan paglantaw ug pagsabot sa paghigugma ug commitment.

Dunay mga young adults nga maglisod pagsabot nga ang gugma sa panagtiayon naglakip sa gasa sa kaugalingon diha sa mga panahon nga maayo ug dautan.  Bisan anaa ang pangandoy alang sa commitment, ang kasakit ug kalisod nga ilang nasaksihan ug nasinati maoy nag-aghat kanila sa pagduda sa posibilidad sa malungtarong commitment sa kaminyuon.  Mao nga ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon ug sa pamilya karon maoy usa ka gimbuhaton alang sa tanan.

Ang catechesis sa pag-promote ug pagpanalipod sa kaminyuon mao ang labing gikinahanglan ug usa ka dakong responsibilidad.  Sa samang higayon, atong isipon nga ang maong catechesis usa ka dakong kalipay, kay mao kini ang dakong pag-uyon sa katahom ug kamatuoran sa kaminyuon ug sa pamilya lakip na ang dignidad sa tanang mga tawo.

Marriage: A Received Truth

Ang talagsaong kinaiyahan sa kaminyuon isip panaghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye maoy usa ka gidawat nga kamatuoran.  Dili kini hinimo-himo nga pagtulon-an.  Dili usab kini kinaraan, o walay labot sa atong pagkatawo.  Ang kaminyuon diha nang daan sa wala pa ang politika ug bisan gani sa wala pa ang relihiyon, nadawat kini gikan sa mga kamot mismo sa atong Magbubuhat.  Si Pope Benedict XVI nagsulat: “Ang kamatuoran, ug ang gugma nga gipadayag niini, dili mahimong atong mugnaon, ato lamang kining madawat isip usa ka gasa” (Caritas in Veritate, 52).  Atong pamalandongan ang pipila sa mga dili mausab nga kamatuoran sa kaminyuon nga kinahanglang mahibaloan sa atong catechesis karon.

Ang Dios maoy nagmugna sa kaminyuon.  Ang Ikaduhang Consilyo Vaticano nagsulat, “The intimate partnership of life and love which constitutes the married state has been established by the creator and endowed by him with its own proper laws. . . . God himself is the author of marriage” (Gaudium et Spes, 48).  Ang kaminyuon gimugna sa samang higayon, ug sa samang gininhawa, sa pagmugna sa lalaki ug sa babaye (tan-awa ang Mateo 19:4-6; Genesis 2:23-24).  Magkuyog gayud ang kaminyuon ug ang tawhanong kinabuhi.  Ang kaminyuon usa ka kamatuoran nga gisukaran sa kahulugan sa tawhanong kinabuhi ug nagkahulugan kini nga paga-ilhong sagrado.  Usa kini ka kamatuoran nga anaa sa kinaiyahan sa tawo, lalaki ug babaye, nga naglangkob sa tibuok nga tawo, lawas ug kalag.

Marriage is a two-in-one-flesh communion of persons. Sexual difference and the complementarity between man and woman are intrinsic to marriage. Ang nakapahimong talagsaon sa kaminyuon mao ang pagkatinuod nga nagsukad diha sa lawasnong paghiusa nga nahimong posible pinaagi sa sexual nga pagka-managparis sa lalaki ug babaye—kini maoy nakahimong posible sa duha ka binuhat nga mahimong usa ka lawas.”  Ang kinaiyahan sa kaminyuon mao ang permanente ug exclusibo nga paghiusa sa usa ka lalaki ug usa ka babaye.  Dili sama sa bisan unsang relasyon,  ang kaminyuon sa lalaki ug babaye gitumong alang sa kaayohan sa duha ka tawo nga nahimong usa.  Walay laing relasyon nga sama niini.  Ang catechesis makatabang sa pagtudlo niining dakong kamatuoran.  Ang pagkamanaglahi ug pagkaparis sa lalaki ug babaye maoy gikinahanglan sa gugma sa managtiayon (conjugal love), nga nagkinahanglan usab sa pagka-maunongon, pagka-dili mabadbad, ug pagka-abli ngadto sa kinabuhi (nga mao ang pagkamabungahon, nga tipik ug kabahin sa conjugal love bisan alang sa mga dili makaanak).  Kon wala ang lalaki ug babaye, dili kita makasugod og hisgot sa kaminyuon.

Ang kaminyuon abli alang sa anak.  Ang tinuod nga kinaiyahan sa kaminyuon manalipod sa kaayohan sa kabataan ug sa importansya sa mga inahan ug mga amahan.  Ang conjugal love sa bana ug sa asawa kanunayng nagkahulugan sa pagkamabungahon.  Bisan pa kon ang gasa sa pagbaton og anak wala moabot, ang pagkamabungahon anaa gihapon ug mamahimong makab-ot pinaagi sa pagsagop o ang pag-atiman, ug ang paghimo og espesyal nga serbisyo ngadto sa mga pamilya, sa Simbahan, ug sa katilingban, lakip na ang pagpakitag kahiusahan ngadto sa kabus, sa nagninahanglan, sa huyang, ug sa hinikalimtan.  Kining maong kamatuoran kanunay nga dili hisabtan, mao nga gikinahanglan ang catechesis.  Kinahanglang atong diskubrehon pagbalik ang dakong gasa sa kaminyuon nga mao ang pagkaabli alang bata ug sa tanan nga naglangkob niini.  Ang pagdawat sa usa ka bata mao ang pagdawat sa paglaum.  Ang tinuod nga conjugal love kanunayng abli sa kinabuhi (bisan sa mga dili makaanak, infertile or unintentionally sterile); dili kini magpugong sa pagkamabungahon.  Ug diha lamang sa kaminyuon sa usa ka lalaki ug usa ka babaye nga ang pagkaabli sa kinabuhi nalambigit sa maong relasyon.  Ang kaminyuon dili lamang alang sa duha ka hamtong nga nagkasabot, apan aduna kini estruktura alang sa gugma nga maghatag og kinabuhi, nga posible lamang diha sa panagtiayon sa gugma sa lalaki ngadto sa babaye ug sa babaye ngadto sa lalaki.  Ang kaminyuon nanalipod sa kamatuoran nga ang anak usa ka dakong gasa, nagkahulugan og usa ka bunga sa mahigugmaong panaghiusa sa bana ug sa asawa.  Ang anak nagpasabot nga adunay usa ka inahan ug usa ka amahan.  Bisan kinahanglang atong ipadayon ang pagsuporta sa mga single parents nga tumang nagsakripisyo alang sa ilang mga anak, dili gihapon mawala ang mga katungod sa bata ug ang talagsaong papel sa usa ka inahan ug usa ka amahan.  Ang lalaki lamang maoy mahimong amahan; ang babaye lamang maoy mahimong inahan.  Ang mga anak nagasalig diha sa kaminyuon.

Ang kaminyuon mao ang patukuranan sa katilingban.  Ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon usa ka pagpatigbabaw sa hustisya, maoy gikinahanglan alang sa tawhanong dignidad ug alang sa kaayohan sa tanan.  Ang kaminyuon, ug ang pamilya nga natukod niini, mao ang primerong porma sa katilingban.  Ang pamilya mao ang “first and vital cell of society” (Familiaris Consortio, 42).  Sa pagkatinuod, mao kini ang kamatuoran nga kinahanglang ipadayag karong panahona.  Ang kaminyuon sa usa ka lalaki ug usa ka babaye adunay publikong kinaiya nga inubanan og responsibilidad.  Ang katilingban nagasalig diha sa kaminyuon alang sa procreation, pormasyon, ug edukasyon sa kabataan diha sa gugma, ug alang sa paghatag og modelo ug pagtukod og usa ka sibilisasyon sa gugma nga nasentro diha sa talagsaong gugma sa magtiayon ug paginambitay sa kinabuhi.  Ang pamilya mao ang batakang konteksto diin kitang mga tawo nakadawat sa kinaiya ug kultura isip gasa nga gisalig sa atong pagka-piniyalan.  Ang panaghiusa diha sa kaminyuon maghatag og kaayohan sa tanang tawo.  Gikinahanglan alang kaayohan sa tanan (common good), ang tanang kahigayonan nga maghimo sa katilingban nga molambo samtang gitahod ang dignidad sa tawo.  Ang nasud gitawag nga motabang o moalagad sa kaminyuon ug sa pamilya, ug siya dunay responsibilidad sa pagtahod sa kaminyuon ug sa iyang talagsaong responsibilidad alang sa kinabuhi ug kaayohan sa katilingban.

Promoting and Protecting Marriage Today

Ang mga kamatuoran nga atong nahisgutan nagpakita nga ang pagdasig ug pagpanalipod sa kaminyuon dili lamang alang sa pipila ka tawo.  Ang kaminyuon nalambigit uban sa kahulogan sa persona sa tawo, sa pamilya, ug sa katilingban.  Ang pagsaksi sa kamatuoran, kamaayo, ug katahom sa kaminyuon maoy usa ka gimbuhaton alang sa tanan, minyo, inordinahan, consecrated, o single.

Ang mga minyo makahimo sa tinuoray nga pagsaksi pinaagi sa pagpuyo sa plano sa Dios alang kaminyuon, ang pag-uyon sa kapikas diha sa kagawasan, ug pagpuyo sa gugma nga tibuok, maunongon, ug mabungahon.  Dinhi makatabang ang pag-ampo ug makanunayong pagdawat sa mga sakramento, labi na ang Eyukaristiya ug Pakighiuli.  Alang sa mga Kristiyanos, ang hiniusang pag-ampo uban sa Balaang Kasulatan makahatag og tinubdan sa kusog.  Alang niadtong nagpuyo sa nabungkag nga kaminyuon o pamilya o single-parent, ang grasya sa Ginoo ug ang suporta sa Simbahan ug sa uban makatabang kanila diha sa pagsaksi ug pagpanalipod sa koneksyon sa kaminyuon ug pamilya.

Ang tanang tawo makasuporta sa kaminyuon sa nagkalainlaing paagi.  Ang pagsaksi sa birhen ug celebado sa gugma ni Cristo motugbang ug magdasig sa maunungon ug matinud-anong gugma sa managtiayon.  Sa pagkatinuod, ang pagsaksi sa kaputli diha sa tanang porma niini, bisan unsa ang estado sa kinabuhi, nagtahud ug nag-ila sa kaminyuon nga sagrado.  Dugang pa, ang tanan makahimo ug kinahanglan mag-ampo alang sa mga nagplanong magminyo; alang sa mga nangandam sa kaminyuon; alang sa mga minyo, labi na kadtong anaa sa gubot o nabungkag nga kaminyuon; alang sa mga balo; ug alang sa anaa sa posisyon sa otoridad kinsa kinahanglang manalipod sa kaminyuon ug kadtong dunay kasaypanan sa tinguha sa pagbanlas sa kamatuoran sa kaminyuon.

Sa katapusan, mahinungdanon kaayo ang pagsangyaw ug pagtudlo sa kaminyuon.  Gitawag kita sa makusganong pagsangyaw sa tibuok nga kamatuoran sa atong pagtuo sa kaminyuon ug pamilya.  Kini naglakip sa mga obispo, mga pari, mga diyakono, mga katekista, mga magtutudlo, ug tanang mga magtutuo.  Dawaton nato kining maong responsibilidad ug kalipay sa pagpaambit sa kamatuoran mahitungod sa kaminyuon ug sa pamilya.  Bisan kon kini malisod, makakaplag unta kitag tinubdan sa kusog ug kalipay diha ni Cristo, nga mao ang atong paglaum.